APAKAH yang boleh diucapkan untuk jangka masa 10 minit antara ucapan Ketua Hakim Negara dan Perdana Menteri Malaysia?

Tidak lama dahulu ketua badan kehakiman dan ketua kerajaan negara mempunyai hubungan yang teruk. Kononnya ‘gantung tugas para hakim!’ merupakan mantera seorang bekas Perdana Menteri.

Waktu tersebut adalah hari-hari gelap bagi demokrasi negara kita yang terus menyebabkan akibat buruk pada hari ini, kerana institusi yang lemah telah membolehkan rasuah dan budaya naungan berakar umbi, di mana ahli institusi dan penerima manfaatnya kini jelas menentang sebarang percubaan untuk melakukan pembaharuan.

Perubahan terbesar dan paling tahan lama dalam kehidupan demokrasi Malaysia dalam dekad yang lalu ialah pertumbuhan organisasi masyarakat sivil (CSO).

Institut Demokrasi dan Hal Ehwal Ekonomi (IDEAS) kini berusia 12 tahun, tetapi banyak organisasi lain telah berkembang dan menjadi penyumbang kepada proses penggubalan dasar.

Penyertaan ahli akademik dan pengamal dalam bidang yang lebih khusus, komuniti diplomatik dan organisasi antarabangsa meningkatkan advokasi untuk kanak-kanak Orang Asli yang mencari pendidikan yang lebih baik, keluarga B40 yang bergelut di tengah-tengah krisis kos sara hidup, atau anak muda Malaysia yang mendambakan peluang pekerjaan.

Sementara penyelidikan dasar merentasi semua sektor - daripada pendidikan, kesihatan, ekonomi, alam sekitar dan perubahan iklim, perumahan, cukai, perdagangan - adalah punca pendapatan utama kebanyakan badan pemikir, keberkesanan usaha ini bergantung kepada beberapa asas utama, termasuk Perlembagaan Persekutuan dan kebebasan institusi.

Kita seharusnya bersyukur kerana Perlembagaan Persekutuan kita mampu menampung tradisi keagamaan rakyat, dan menegakkan institusi tradisional seperti raja berperlembagaan kita bersama-sama konsep moden demokrasi berparlimen, walaupun kita boleh menemui anteseden demokrasi dalam Hukum Kanun Melaka, Batu Bersurat Terengganu dan Adat Perpatih Negeri Sembilan. Dalam politik Islam ini, kita dapati had kuasa perlembagaan, pengasingan kuasa, desentralisasi dan kedaulatan undang-undang.

Malangnya, kejahilan tentang sejarah ini telah membawa kepada seruan untuk penggantian menyeluruh, ringkasnya, satu revolusi. Itulah sebabnya pendidikan sivik adalah penting.

Semua anak muda Malaysia harus tahu mengapa kita mempunyai Parlimen, Majlis Raja-Raja, cara pilihan raya berfungsi, apakah kuasa yang ada pada polis, dan kepentingan suruhanjaya (terutamanya mengenai pencegahan rasuah, pilihan raya dan hak asasi manusia).

Pembaharuan

Namun, pembaharuan institusi penting telah berlaku. Antaranya, penubuhan Jawatankuasa Pilihan Khas Parlimen dan Kumpulan Rentas Parti Parlimen Malaysia, yang amat bersejarah dalam membolehkan para ahli Parlimen bukan eksekutif dan senator mempunyai peranan yang lebih besar dalam mempertimbangkan, merangka dan menilai dasar.

Terpahatnya asas-asas ini, penggubalan dasar dan pelaksanaan boleh berlaku dalam keadaan terbaik, walaupun semak dan imbang juga mesti memantau kemajuan.

Perkara yang penting bagi proses semak dan imbang ialah kebebasan akhbar – justeru saya menantikan juga penubuhan Majlis Media Malaysia yang dijanjikan sambil mengingatkan rakan-rakan aktivis saya bahawa beberapa tahap peraturan terutamanya di media sosial adalah munasabah pada zaman ini, kerana kita telah melihat kesan buruk provokasi keganasan dalam negara demokrasi di seluruh dunia.

Hal ini akan sentiasa sukar untuk sentiasa menetapkan garis sempadan antara keselamatan dan kebebasan, tetapi itulah sebabnya kewaspadaan abadi adalah harga yang kita perlu bayar.

Kadang-kadang kita melihat apa yang berlaku apabila dasar tidak difikirkan dengan baik. Saya dan rakan sekerja yang memperjuangkan hak kanak-kanak dan pelarian gembira dengan pindaan yang dijanjikan untuk membenarkan kewarganegaraan bagi kanak-kanak yang dilahirkan di luar negara kepada ibu warganegara Malaysia yang berkahwin dengan bapa bukan warganegara Malaysia.

Bagaimanapun, kami amat kecewa dengan pindaan lain - khususnya penyingkiran Seksyen 1(e) Bahagian II dalam Jadual Kedua Perlembagaan Persekutuan - yang boleh memburukkan lagi isu tanpa kerakyatan dalam kalangan kanak-kanak.

Selepas tekanan daripada masyarakat sivil, bekas menteri, malah kini dalam kalangan kabinet, saya berharap cadangan yang menggemparkan ini dihapuskan supaya Malaysia dapat memikul tanggungjawabnya mengikut Konvensyen Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu mengenai Hak Kanak-kanak yang telah diratifikasi oleh kerajaan pada 1995.

Tetapi kita harus berpijak pada bumi yang nyata. Pilihan raya negeri menjelang tiba. Walau apa pun keputusannya, politiking akan berterusan. Hampir tiada apa yang dikatakan atau dilakukan seseorang, yang kebal terhadap kutukan politik. Ejen provokatif akan sentiasa berjaya mencari atau memanipulasi sesuatu.

Untuk mempertahankannya, dalam era media sosial ini, kita mesti mencari keyakinan dan ketahanan untuk menghormati, menghargai dan memahami hasrat para pengasas negara kita.

Kita masih merupakan sebuah negara yang muda, tetapi saya percaya jika perkataan-perkataan dalam Perlembagaan Persekutuan, semangat Merdeka dan sememangnya semangat pembentukan Malaysia diutamakan, dengan rasa saling menghormati antara badan kehakiman dan eksekutif, maka kita akan berkembang maju untuk generasi akan datang.

Diringkaskan daripada ucapan khas penulis di Persidangan Antarabangsa Undang-undang Malaysia (IMLC) pada 10 Julai 2023.